پوکی استخوان یا استئوپروز یک اختلال اسکلتی است که بیشتر در دوران کهنسالی بروز می‌کند و ویژگی بارز آن کاهش استحکام استخوان بوده و فرد را در معرض خطر شکستگی قرار می‌دهد. در واقع یکی از مباحث بسیار مهم در بیماریهای استخوان ومفاصل که پیشگیری ، تشخیص به موقع و درمان مناسب آن جهت بهبود کیفیت زندگی و اجتناب از عوارض جبران ناپذیربرای فرد بخصوص در سنین میانسالی نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای دارد . 

پوکی استخوان چیست؟

کاهش بافت استخوانی در بدن ،پوکی استخوان نامیده می‌ شود . بافت استخوانی یا ماتریکس ،همان بافتی است که کلسیم روی آن می نشیند وباعث پیدایش استخوان می شود . در همین جا می توان به فرق بین پوکی استخوان و نرمی استخوان اشاره کرد. در پوکی استخوان بافت استخوان کاهش پیدا می کند ولی در نرمی استخوان محتوای کلسیم در بافت استخوانی کاهش پیدا می کند. علایم بالینی و شکایات بیماران دراین دو عارضه با هم فرق می کنند . روش تشخیص این دو عارضه متفاوت هستند و درمان آنها نیز کاملا متمایز است. گرچه بروز علایم مربوط به پوکی استخوان بطور معمول از سنین میانسالی شروع می شود ولی پیشگیری از این عارضه که در واقع مهمترین کار در کنترل این عارضه می باشد از همان دوران جوانی باید مدنظر بوده و تمهیدات لازم برای آن بعمل آید. 

علل بیماری

حول و حوش سنین یائسگی در خانمها و دیگری در سنین پیری و میانسالگی می باشند .نزدیک یائسگی تغییرات هورمونی باعث پوکی استخوان دراستخوانهای لگن در خانمها می شود . .این بیماری در دوران یائسگی زنان بسیار شایع است زیرا در این دوران استروژن بسیار در بدن زنان کم می‌شود.
 با بالا رفتن سن تخریب بافت استخوانی بیش از ساخت آن می‌شود و با گذشت زمان و در دوران کهنسالی این عارضه بروز می‌کند. پوکی استخوان در سنین پیری و میانسالی مستقل از جنس فرد بوده و در مردها و زنها به یک نسبت دیده می شود و بیشتر در ناحیه کمرمتمرکز می باشد. 
همچنین کمبود مواد معدنی مانند کلسیم، پروتئین و ویتامین دی و استعمال دخانیات مانند سیگار باعث پوکی استخوان می‌شود. در شرایط کمبود مواد معدنی در رژیم غذایی، بدن این کمبود را از بافت‌های استخوانی می‌گیرد و این کار در طول زمان باعث فقر استخوان‌ها از لحاظ مواد معدنی و در نتیجه پوکی استخوان می‌گردد. 
برخی از بیماری‌ها مثل پرکاری تیروئید، کم‌کاری غدد جنسی، آرتریت روماتوئید، بیماری کوشینگ و دیابتو مصرف برخی داروها مثل کورتن و لووتیروکسین ٬فورزماید، هپارین ٬فنیتوئین نیز در طول زمان باعث پوکی استخوان می‌گردند. 
عوامل دیگری نیز مثل کم‌تحرکی یا کمبود وزن بیش از ۱۰٪ نسبت به وزن دوران جوانی یا بی‌ام‌آی کمتر از ۱۹ ٬عوامل وراثتی و اعتیاد به الکل باعث پوکی استخوان هستند. 
باور بر این بود که مصرف بیش از اندازه کافئین از فاکتورهای خطر است اما تحقیقات تازه نشان می‌دهد ارتباط زیادی بین استئوپروزی و مصرف کافئین وجود ندارد.پوکی استخوان ممکن است در اثر ابتلا به برخی از بیماریها یا مصرف برخی داروها بوجود بیاید . تغذیه نامناسب یا عادتهای ناصحیح زندگی از علل دیگر تسهیل کننده در پیدایش پوکی در استخوان می باشند . 

علایم

برخلاف بسیاری از بیماری‌های مزمن، که علائم و نشانه‌های متعددی دارند، پوکی استخوان یک بیماری خاموش و بدون علامت است از دهه سوم زندگی بتدریج بافت استخوانی شروع به تقلیل میکند . این عارضه در صورت عدم توجه پیشرفت میکند بدون اینکه با درد یا ناراحتی قابل توجهی همراه باشد . در نهایت ضعف بافت استخوانی به حدی میرسد که یک ضربه خفیف منجر به شکستگی میشود .  شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان شکستگی‌هایی هستند که به طور معمول در آن موقعیت‌ها در افراد سالم شکستگی استخوان رخ نمی‌دهد.  این شکستگی‌ها به عنوان شکستگی ناشی از شکنندگی در نظر گرفته می‌شوند. شکستگی‌های لگن پس از سقوط رخ می‌دهند، اما دو سوم شکستگی‌های مهره‌ای به صورت خاموش بوده و با یک فشار مختصر مانند بلند کردن یک جسم، عطسه کردن و خم شدن رخ می‌دهند. 
شکستگی در یک استخوان در حقیقت حاصل غلبه شدت ضربه وارد شده بر مقاومت استخوان است . در نتیجه هر چه مقاومت استخوان به علت پوکی استخوان کاهش پیدا کند ضربه کمتری میتواند منجرشکستگی گردد . این واقعیت در مورد تمامی استخوانهای بدن صدق می کند . ولی شکستگی هایی که ارتباط بیشتری با پوکی استخوان دارند مچ دست ، ناحیه لگن و مهره های پشت می باشند . مهره های پشت در پوکی استخوان گاهی به حدی ضعیف می شوند که با ضربه های خفیف نیز دچار شکستگی شده ، چند روزی با درد و ناراحتی همراه بوده و بعضا بدون اینکه تشخیص داده شود درد رفع میشود . یکی از علل کاهش قد در سنین بالا و پیدایش قوزکمر کاهش تدریجی ارتفاع مهره ها در طول زمان بعلت شکستگیهای متعدد می باشد.  دردهای شدید در استخوانها و مفاصل را بطور معمول نمی توان به پوکی استخوان نسبت داد . در صورت دردهای شدیدتر بیشتر باید در جستجوی علتهای دیگری مانند آرتروز مفاصل یا نرمی استخوان برآییم . پوکی استخوان در صورت رد علل دیگر می تواند توجیه کننده ضعف عمومی ودرد منتشر در استخوانها و مفاصل بخصوص درناحیه لگن ، کمر یا پشت باشد. 

پیشگیری

در مبحث پوکی استخوان پیشگیری به مراتب مهمتر از درمان میباشد . پیشگیری از پیدایش پوکی استخوان بر سه اصل مهم تغذیه سالم ، ورزش مناسب و عادتهای صحیح زندگی استوار است.  
صرف نظر از شرایط و بیماریهای خاصی که منجربه پیدایش پوکی استخوان می شوند ، نکات مهم و لازم در پیشگیری و درمان پوکی استخوان را می توان در چند سرفصل مهم خلاصه کرد : ورزش ، تغذیه و اصلاح عادتهای نامطلوب . ورزشی به پیشگیری از پوکی استخوان و حتی کنترل آن پس از پیدایش کمک می کند که با وزن گذاری روی عضو همراه باشد . به عنوان مثال شنا یا آبدرمانی گرچه برای بسیاری از دردهای استخوانی و مفصلی بسیار مفید است ولی از آنجاییکه وزن بدن در آب حذف می شود در پیشگیری و درمان پوکی استخوان نقش مهمی ندارد . نرم دویدن و راه رفتن بهترین ورزشها برای این منظور هستند . بخصوص در سنین میانسالی که فعالیتهای بدنی با محدودیت نسبی همراه میشوند پیاده روی بهترین انتخاب است .
بسیاری در این سنین بعلت آرتروز زانو یا کمر دچار محدودیت در فعالیتهای بدنی می شوند . ولی راه رفتن در مسیر صاف وغیرشیب دار بهترین ورزشی است که همیشه مفید بوده و محدودیت نمی شناسد . گرچه در بیماران مبتلا به آرتروز میزان پیاده روی را باید متناسب با میزان توان و درد تنظیم کرد ولی این نکته را نیز باید در خاطر داشت که بیشترین میزان تاثیر راه رفتن در پیشگیری و درمان پوکی استخوان زمانی است که راه رفتن سریعتر از حد معمول باشد و بیش از بیست دقیقه انجام گردد.
مطالعات متعددی در این زمینه در دهه های اخیر انجام شده است . دانستن و بکاربستن نتایج این مطالعات در پیشگیری و درمان پوکی استخوان بسیار مهم است . مصرف سیگار اثبات شده است که در این مورد بسیار مضر می باشد . کسانی که خود سیگار نمی کشند ولی درمعرض دود سیگار کشیده شده توسط دیگران قرار می گیرند در معرض عوارض ناشی از سیگار هستند . علاوه بر سیگار ، استفاده مفرط از الکل ، نوشابه های گازدار ، قهوه (بیش از سه فنجان در روز) وچای نیز میتواند باعث کاهش تراکم استخوان شده و مضر باشد. در پیشگیری و درمان آرتروز مهمترین نکته تامین ماده معدنی کلسیم برای استخوانها است . مهمترین منبع کلسیم در مواد غذایی گوشت و لبنیات است. در سنین بالاتر که ممکن است محدودیتی در مصرف گوشت قرمز و چربی وجود داشته باشد استفاده از گوشت سفید مانند مرغ و ماهی و لبنیات کم چرب مانند شیر، ماست و پنیر کم چرب و کشک کم نمک توصیه می شود. در کنار مصرف کلسیم ترکیباتی وجود دارند که به جذب بهتر آن در معده و جایگزینی در بافت استخوانی کمک می کنند . سردسته این ترکیبات ویتامین د ، ویتامین ث و ماده معدنی منیزیوم می باشد. سبزیجات و میوه ها از هر نوع منبع سرشار این مواد هستند که مصرف آن در کنارگوشت و لبنیات قویا پیشنهاد می شود. اگر به هر علتی در مصرف غذاهای غنی از کلسیم محدودیتی وجود داشته باشد ، باید با استفاده از داروهای مکمل حاوی کلسیم و ویتامین د ، این کمبود جبران گردد.
غذاهایی که باعث پوکی استخوان یا ممانعت از جذب کلسیم میشوند :
حبوبات سرشار از کلسیم ، منیزیوم و ترکیبات مفید دیگر هستند . ولی وجود ترکیبی بنام فیتات دراین محصولات مانع جذب کلسیم می شود . قرار دادن این ترکیبات در آب برای چند ساعت پیش از پختن از میزان فیتات موجود در آنها به میزان قابل توجهی می کاهد. 
اسفناج ترکیب دیگری است که علیرغم وجود کلسیم زیاد درآن وجود ترکیب دیگری بنام اگزالات مانع جذب کلسیم می گردد . لذا با وجود فایده زیاد این ماده غذایی ، به عنوان منبع تامین کننده کلسیوم نمیتوان به آن نگاه کرد.
نمک بسیار زیاد در مواد غذایی نیز در کنارنگرانی هایی که برای سیستم قلبی وعروقی دارد ، باعث ممانعت از جذب کلسیم در رژیم غذایی می شود. 
داروهایی که ممکن است باعث پوکی استخوان گردد :
ترکیبات کورتون اعم از خوراکی و تزریقی که با نامهای مختلفی در بازار دارویی ایران وجود دارند ،در صورت مصرف طولانی می توانند باعث پوکی استخوان گردند . پزشکانی که بنا به ضرورتی ،در بیماریهای مختلف پوستی ، تنفسی یا روماتولوژیک ، ترکیبات مختلف کورتون تجویز می کنند ، از عوارض این داروها مطلع بوده وجهت پیشگیری ازپیدایش پوکی استخوان اقدامات پیشکیرانه دارویی و آزمایشات تشخیصی دوره ای بعمل می آورند . اگر تجویز کورتون کوتاه مدت بوده یا منحصر به یک یا دو تزریق باشد ، تاثیری قابل توجهی در پیدایش یا تشدید پوکی استخوان نخواهد داشت.
داروهای دیگری که می توانند باعث پوکی استخوان شوند و اشاره به آنها ضروری است عبارتند از استفاده بی رویه از مسکنها ، برخی داروهای ضدافسردگی و ضدتشنج ، برخی داروها ضداسید معده و برخی از داروهای شیمی درمانی. 
نقش داروی کلسیم در پیشگیری و درمان پوکی استخوان
در کسانی که دریافت کلسیم آنها در رژیم روزانه غذایی به هر علت کافی نیست ، مبتلا به بیماری هستند یا دارویی استفاده می کنند که پوکی استخوان را تسهیل می کند ، توصیه می شود بصورت جایگزین کلسیوم مصرف نمایند . خانمها از سن چهل تا چهل و پنج سالگی توصیه می شود شروع به مصرف روزانه کلسیم نمایند . تجویز کلسیوم باید توسط پزشک معالج صورت گیرد. 

تشخیص 

پزشک از شما سوالات متعدد درباره سبک زندگی و سایر شرایط مربوط به بیماری خواهد پرسید. همچنین پزشک از شما درباره وجود سابقه بیماری در خانواده یا سابقه ایجاد شکستگی قبلی استخوان سوال می کند. در این زمان اغلب از آزمایش خون برای تعیین سطح کلسیم، فسفر، ویتامین دی (D)، تستسترون، و عملکرد تیروئید و کلیه استفاده می شود.بر اساس معاینات انجام شده، پزشک ممکن است از یک تست خاص به نام تست سنجش سطح تراکم استخوان برای اندازه گیری تراکم استخوانی در بخش های مختلف بدن استفاده کند. در عکسهای ساده رادیوگرافی معیارهایی برای تشخیص پوکی استخوان وجود دارد . اما تشخیص صحیح پوکی استخوان و تعیین دقیق میزان تراکم استخوان با دستگاه دانسیومتری می باشد که در حقیقت یک روش تشخیصی تصویربرداری می باشد.دانسیومتری ، میزان تراکم استخوان را معمولا در ناحیه کمر ، لگن ودست اندازه می گیرد و این میزان را با توجه به نژاد فرد با کل جمعیت و افرادی که در همان سن قرار دارند مقایسه می کند و در یک جدول به نمایش می گذارد . به این معنی که با توجه به آمار موجود از کل جمعیت می گوید ،در مقایسه، تراکم استخوان فرد کاهش یافته یا خوب است.

درمان

درمان پوکی استخوان فرایند طولانی و زمانبری است که مستلزم رعایت اصولی است که توسط پزشک توصیه میشود این شرایط ممکن است شامل انتخاب یک سبک زندگی سالم و تغییر در رژیم غذایی و تمرین های حرکتی باشد و در این شرایط لازم است تدابیر لازم برای جلوگیری از زمین خوردن فرد اتخاذ شود. و اجرای پروتکل درمان دارویی توسط فرد میباشد که زیر نظر پزشک معالج تنظیم میگردد. بیمار لازم است که درک مناسب از تشخیص ابتلا به بیماری و چگونگی تاثیرگذاری پوکی استخوان  بر زندگی خود و پیشگیری از پوکی استخوان داشته باشد. روش های درمان پوکی استخوان معمولاً غیر جراحی هستند. روش های محافظه کارانه قابل استفاده در این حالت به شرح زیر می باشند:
دارو
1.    کنترل درد پوکی استخوان ممکن است نیازمند استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئید (NSAIDs)، داروهای نارکوتیکس، تجویز داروهای ضد التهاب، داروهای موضعی تسکین دهنده درد، مسدود کننده عصب، یا حذف عصب باشد. در صورتی که این داروها نتوانند درد بیمار را کنترل نماید، می توان با متخصصان درد در این رابطه ملاقات کرد.
2.    روش درمان جایگزینی هورمون (HRT) یا جایگزینی هورمون استروژن (ERT) می تواند برای تعداد زیادی از زنان در دوران پس از یائسگی یا افرادی که در معرض خطر بالاتر ابتلا به پوکی استخوان باشند، مفید و موثر باشد. همواره بیان می شود در 5 سال اول پس از یائسگی زنان به سرعت تراکم استخوانی خود را از دست می دهند. داروهای قابل مصرف برای این مشکل به صورت قرص، ژل های موضعی یا انواع مشابه آن در دسترس هستند.
 *رالوکسیفن بخشی از یک گروه خاص از داروها به نام تعدیل کننده های انتخابی گیرنده استروژن (SERMs) است.این داروی هورمونی با نام ژنریک "رالوکسیفن" و نام تجاری "اویستا" می باشد  این دارو از خانواده هورمونهای جنسی می باشد که تاثیر مثبت درتقویت استخوانها دارد. 
در گذشته از تجویزهورمونهای استروژن و پروژسترون برای پیشگیری از عوارض یایسگی در خانمها و از جمله پوکی استخوان استفاده میشد که امروزه جایگاه و نقش خود را برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان از دست داده است. 
3.  داروی دیگر مشتقات هورمون دیگری بنام کلسی تونین می باشد . این هورمون بصورت طبیعی از غدد پاراتیرویید ترشح می گردد . این دارو بفرم تزریقی و اسپری داخل بینی موجود می باشد و بصورت شایعی همراه با داروی ردیف اول توسط پزشکان معالج تجویز میگردد.  کلسیوتونین یک هورمون غیر جنسی است که فرآیند از بین رفتن استخوان را آهسته کرده و به بازیابی تراکم استخوانی کمک موثر می کند. همچنین مصرف کنندگان این دارو کاهش درد ناشی از شکستگی استخوان را گزارش کرده اند. این دارو به شکل اسپری بینی در داروخانه ها وجود دارد.
4.    کلسیم و ویتامین دی (D) از عوامل مهم در سلامت استخوان هستند. هنگام مصرف این مکمل ها لازم است دستور العمل پزشک بطور دقیق رعایت شود.
کلسیم امروزه به شکلهای مختلف قرص ، کپسول ،شربت و پودر در داروخانه ها موجود می باشد . در مواردی که حساسیت گوارشی وجود داشته داشته باشد یا بلع قرص یا کپسول برای فردی مشکل باشد میتوان شربت یا ساشت آنرا تجویز نمود. 
کلسیم به شکل ترکیبات مختلف کربنات ، سیترات و غیره یافت می شود . کربنات کلسیم نوع معمول آن است که با نامهای تجاری متعدد و در شیشه هایی به تعداد و اشکال مختلف در داروخانه ها به وفور یافت می شود . سیترات کلسیم ترکیب دیگری است که مقداری گرانتر است ولی برای کسانی که مشکل گوارشی دارند بهتر تحمل میشود. 
بسیاری از کلسیمها امروزه به صورت همراه با ویتامین د و منیزیوم تجویز می شوند . گفته می شود وجود این ترکیبات جذب کلسیوم را در سیستم گوارشی افزایش داده و بر تاثیر آن می افزاید. 
میزان نیاز روزانه افراد به کلسیوم بین 1000 تا 1500 میلی گرم میباشد . مقداری از این میزان توسط رژیم غذایی تامین میشود و مابقی باید از طریق داروهای مکمل حاوی کلسیوم جبران گردد. 
چند نکته ظریف را در نظر داشته باشید . میزان ذکر شده در مورد نیاز روزانه به کلسیم در حقیقت کلسیم خالص یا المنتال است . مقدار دوز نوشته شده روی دارو مربوط به میزان کلسیم همراه ترکیب همراه ، یعنی کربنات یا سیترات است. مانند برخی دیگر از داروهای مکمل ، گاهی مقدار دوزی که بصورت درشت روی بسته نوشته شده است servingdose میباشد . آنوقت پشت بسته بصورت ریز ذکر شده که هر serving dose شامل دو یا سه قرص میباشد . معنی داستان این است که مقدار ذکر شده روی بسته را باید بردو یا سه قسمت کرد تا مقدار واقعی کلسیم در آن قرص بدست آید. کلسیم کربنات برای جذب بهتر ، باید با غذا مصرف گردد . کلسیوم سیترات می تواند با غذا یا با شکم خالی استفاده شود. اگر بیش از یک قرص کلسیم در روز استفاده میکنید ،بهتر است برای جذب بهتر ، منقسم در دو یا چند نوبت خورده شود. 
بهتر است کلسیم همراه مولتی ویتامینها و ترکیبات غنی از آهن استفاده نگردد . لذا اگر این مکملها را صبح هنگام مصرف میکنید ، خوردن کلسیم را به شب موکول نمایید. 
عوارض مصرف کلسیم کدام است ؟
تجویز و ادامه مصرف کلسیم باید زیر نظر پزشک معالج باشد. مصرف بیش از اندازه کلسیوم میتواند باعث عوارض گوارشی و حتی قلبی گردد یا در کلیه ها رسوب کرده و منجر به سنگ کلیه گردد. یبوست ، سوزش سر دل و ریفلاکس از جمله عوارض گوارشی هستند که پزشک معالج با درایت در نوع و میزان ترکیب تجویزی آنرا مدیریت می کند. 
5.   داروی آلندرونات می تواند برای توقف فرآیند از بین رفتن استخوان مورد استفاده قرار گیرد.علاوه بر مصرف کلسیم داروهای دیگری نیز همزمان تجویز می شوند که هم به جذب بهتر کلسیم در سیستم گوارشی کمک می کنند وهم باعث جایگزینی بیشتر و بهتر آن در بافت استخوانی میشوند . و حتی از دفع آن از کلیه ها تب حدودی جلوگیری می کنند . ترکیبات متعدد دارویی برای این منظور وجود دارند. 
ردیف اول درمان برای این منظور هنوز ترکیباتی هستند که با نام کلی بای فسفنات شناخته می شوند . این قرصها زمانی که ابتدا وارد بازار دارویی ایران شدند به شکل مصرف روزانه ، هر روز صبح بود . امروزه محتوای هفت قرص را دریک قرص جا داده و بصورت هفته ای یکبار تجویز می گردد . نام ژنریک این دارو آلندرونیت می باشد . نمونه آمریکایی آن فوزامکس نامیده می شود . و با نامهای دیگری مانند اوستوفوس یا اوستومد نیزدر بازار دارویی ایران یافت می شود.
در خوردن این قرص باید نکاتی را لحاظ کرد که توسط پزشک معالج حین تجویز و توسط داروخانه در هنگام پیچیدن نسخه توضیح داده می شود . این دارو هفته ای یکبارنیم ساعت پیش از صبحانه ، همراه با یک لیوان پر آب مصرف شده و جهت پیشگیری از ریفلاکس فرد پس از مصرف دراز نمی کشد . در حال حاضر نوع تزریقی این دارو نیزموجود است که با درنظر گرفتن تمهیدات لازم سالی یکبار بصورت داخل وریدی تزریق میشود .نام نوع تزریقی آن "آکلاستا" میباشد. نوع تزریقی نیز ممکن است پس از تزریق برای چند روز با عوارض گوارشی و استخوان درد همراه باشد . "زومتا" داروی دیگری از این خانواده است که در برخی دیگر از بیماریهای استخوانی مانند بیماری پاژه یا برخی بدخیمی های استخوانی تجویز می گردد. 
نکته مهم در مورد این داروها ، آن است که باید پس از دو یا سه سال استفاده ، به مدت چند ماه در مصرف آنها وقفه داد در غیراینصورت شکنندگی استخوانها ممکن است افزایش پیدا کند.

مگنت تراپی

امکان درمان موفقیت آمیز پوکی استخوان با استفاده از روش مگنت تراپی (PMT) وجود دارد. مگنت تراپی می تواند باعث افزایش جریان خون در نواحی استخوانی آسیب دیده شده و چگالی استخوان را افزایش دهد. همچنین این روش می تواند امکان تجدید ساختار و بهبود آسیب دیدگی های غضروفی را نیز فراهم نماید.در مگنت تراپی از یک میدان مغناطیسی ثابت برای کاهش التهاب و افزایش سرعت بهبود بیمار استفاده می شود. با استفاده از این روش درمانی و در نظر گرفتن قطب های میدان مغناطیسی، قطب جنوب می تواند یک تاثیر الکتریکی مثبت ایجاد کند در حالی که قطب شمال یک تاثیر الکتریکی منفی ایجاد می کند که می تواند تراکم استخوانی را افزایش دهد.
با تنظیم سطح فرکانس ابزارهای مورد استفاده در مگنت تراپی می توان فعالیت یونی در یک ناحیه آسیب دیده را افزایش داد، فرآیند متابولیک را بهبود بخشید و دوره توان بخشی مورد نیاز بیمار را کوتاه کرد. استفاده اصلی مگنت تراپی در درمان پوکی استخوان است، زیرا این روش می تواند یک راهکار دو سویه باشد که فرآیند کاهش تراکم استخوان را آهسته کرده و بطور همزمان تاثیر فیزیو الکتریک ناشی از آن باعث فعال شدن فرآیند تجدید ساختار استخوان می شود.

فیزیوتراپی

به خاطر اینکه تمرین های حرکتی برای ایجاد استخوان های قوی لازم و ضروری هستند، روش درمانی انتخاب شده برای پوکی استخوان و یا برنامه پیش گیری از آن می تواند شامل فیزیوتراپی باشد. در این رابطه لازم است به بیمار کمک شود تا نحوه انجام مناسب این حرکت ها و بهره گیری از آنها در زندگی عادی خود را فرا گیرد.
اینکه شما چه کاری در برنامه فیزیوتراپی خود انجام می دهید، به شدت بستگی به شرایط زیر دارد: علت پوکی استخوان، سطح تناسب فیزیکی فرد، سطح ریسک فرد برای ایجاد شکستگی در ستون فقرات، و آنچه بدن شما توان تحمل آن را دارد. معمولاً متخصص فیزیوتراپی با شما برای ایجاد یک برنامه حرکتی مناسب شامل تمرین های تحمل وزن (همچون راه رفتن یا تنیس) و تمرین های تقویتی (همچون بلند کردن وزنه) مشورت و همکاری خواهد کرد. در این حالت با توجه به نیازهای درمانی شما، فیزیوتراپ همچنین ممکن است بر روی تعادل و وضعیت بدن شما در حالت های مختلف کار کند. مشخص است که بهبود وضعیت تعادل فرد می تواند از زمین خوردن احتمالی وی پیش گیری نماید.
رژیم غذایی
رژیم غذایی افراد مبتلا به پوکی استخوان حتی در مواقعی که فرد از دارو برای کمک به آهسته کردن فرآیند از بین رفتن استخوان و پیش گیری از شکستگی آن استفاده می کند، از اهمیت خاص برخوردار است. کلسیم نقش کلیدی در حفظ سلامت استخوان ها دارد. به همین خاطر استفاده از مکمل های غذایی برای تامین سطح کلسیم مورد نیاز بدن می تواند یک روش مناسب برای بیماران مبتلا به پوکی استخوان باشد. به هر حال توجه داشته باشید که بهترین روش برای تامین کلسیم از طریق مواد غذایی است که در طول روز مصرف می شود. مواد غذایی سرشار از کلسیم شامل موارد زیر هستند:
•    محصولات لبنی کم چرب همچون شیر یا پنیر
•    ماهی ساردین کنسرو شده در روغن
•    آب میوه های حاوی کلسیم و سایر مواد غذایی مانند آن
•    سبزیجات دارای برگ سبز تیره
توجه داشته باشید که اضافه کردن مقداری پنیر یا کلم بروکلی به ظرف غذا می تواند به سادگی سلامت استخوان را با استفاده از مواد غذایی افزایش دهد.
ویتامین دی (D) می تواند به بدن در استفاده از کلسیم به دست آمده از مواد غذایی کمک موثر نماید. بهترین منبع ویتامین دی (D) نور طبیعی خورشید است و قرار گرفتن به مدت 15 دقیقه در معرض نور خورشید بدون استفاده از کرم های ضد آفتاب، می تواند نیاز روزمره شما به این ویتامین را بر طرف نماید. توجه داشته باشید که غذاهای کمی حاوی ویتامین دی (D) هستند، هر چند بعضی از حبوبات و آب میوه ها با استفاده از این ویتامین غنی می شوند. سایر انتخاب های قابل استفاده در این حالت به شرح زیر هستند:
•    ماهی سالمون، تون، قباد، ساردین
•    زرده تخم مرغ
•    محصولات لبنی غنی شده مثل شیر
سلامت استخوان بستگی به ویتامین ها و مواد معدنی موجود در مواد غذایی دارد. به همین خاطر لازم است در این حالت ترکیب متنوعی از میوه ها و سبزیجات در رژیم غذایی توسط فرد مصرف شود. علاوه بر این نوشیدنی های حاوی کافئین و نوشیدنی های گاز دار هر دو می توانند تاثیر منفی بر سلامت استخوان داشته باشند. توجه داشته باشید که مصرف غذاهای شور می تواند باعث از دست دادن بخش بیشتری از کلسیم در بدن شود.

ورزش

خبر خوب برای بیماران مبتلا به پوکی استخوان این است که انجام فعالیت های حرکتی و ورزش می تواند تاثیر قابل توجه بر بهبود علایم پوکی استخوانبیماری داشته باشد. بدن انسان بسیار دینامیک است و وضعیت خود را با حرکت های مورد نیاز وفق می دهد. معمولاً افراد می دانند که انجام فعالیت های حرکتی برای حفظ سلامت مفید است. به هر حال بعضی از انواع این حرکت ها می توانند بطور خاص در افزایش تراکم استخوانی نقش موثر داشته باشند. در این رابطه لازم است به نکات زیر توجه داشته باشید:
•    قبل از شروع هر برنامه حرکتی، مهم است که با پزشک خود مشاوره نمایید.
•    متخصص فیزیوتراپی می تواند نحوه انجام صحیح و بی خطر این تمرین ها را به شما آموزش دهد.